W pół roku Polacy wysłali ponad 37 tys. donosów. Zdecydowana większość mija się z prawdą [DANE Z KAS]

W I połowie br. liczba informacji sygnalnych, potocznie określanych donosami, skierowanych do jednostek KAS, wzrosła o ponad 4% w porównaniu z analogicznym okresem 2024 roku. Jednak dane te nie są pełne, ponieważ jeszcze nie zakończył się okres sprawozdawczy za pierwsze półrocze. Jak zapewniają urzędnicy, wszystkie zgłoszenia są weryfikowane, również te anonimowe. W tej grupie znajdują się też sprawy przekazywane do ZUS-u, policji czy prokuratury. Natomiast trzeba też zaznaczyć, że nieprawidłowości dotyczące prawa podatkowego zostają potwierdzone tylko w znikomej części przypadków.   

Więcej donosów

Jak wynika z danych przekazanych przez 16 Izb Administracji Skarbowej, w I połowie br. liczba informacji sygnalnych, a więc tzw. donosów, skierowanych do jednostek KAS wyniosła 37,2 tys. Przy tym zestawienie nie jest pełne, bowiem nie zakończył się obowiązek sprawozdawczy urzędów skarbowych w tym zakresie. Zatem na chwilę obecną to o 4,2% więcej niż w analogicznym okresie 2024 roku, kiedy było ich 35,7 tys. Natomiast, zestawiając tegoroczne dane z tymi z I połowy 2023 roku, widać wzrost o 6%. Wówczas odnotowano 35,1 tys. takich przypadków.

– Dane te można odczytać jako sygnał umiarkowanego, acz wyraźnego wzrostu aktywności obywateli w zakresie zgłaszania potencjalnych naruszeń prawa podatkowego raczej tutaj nie widać. Z jednej strony może to wynikać z rosnącej świadomości podatników oraz łatwiejszego dostępu do oficjalnych kanałów zgłaszania. Z drugiej strony – może odzwierciedlać rzeczywisty wzrost nieprawidłowości w obrocie gospodarczym – komentuje prawnik Alicja Woźniak z kancelarii Ars Aequi. 

Jak stwierdza Sebastian Polański z Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu, w porównaniu z latami poprzednimi obserwowana jest tendencja rosnąca otrzymywanych informacji za pośrednictwem Krajowego Telefonu Interwencyjnego KAS. Powodem wzrostu liczby zgłoszeń może być udostępnienie, poza całodobowym telefonem interwencyjnym oraz e-mailem, dodatkowych kanałów komunikacyjnych umożliwiających przekazanie informacji. To mobilna aplikacja na telefon e-Paragony oraz formularz elektroniczny na stronie BIP MF. 

– Skala zjawiska informacji sygnalnych jest w ujęciu względnym relatywnie niewielka. Liczba zgłoszeń stanowi jedynie część spraw rozpatrywanych przez administrację skarbową. W porównaniu z liczbą podatników nie można jej uznać za dużą, choć nie jest też marginalna. Można ją określić jako umiarkowaną i zauważalną – dodaje ekspertka z Ars Aequi.

ZUS w I półroczu br. wypłacił obcokrajowcom z programu „Rodzina 800 plus” ponad 1,6 mld złotych

ZUS wypłacił w I połowie br. świadczenie Rodzina 800+ dla ponad 365 tys. dzieci, których rodzice zadeklarowali obywatelstwo inne niż polskie. Łączna kwota wyniosła 1,613 mld zł, czyli o 4,5% mniej niż rok wcześniej. 

Zgłoszenia pod lupą

Z kolei Anna Jasnosz, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Kielcach, podkreśla, że KAS podchodzi do informacji sygnalnych rzetelnie, skrupulatnie, z dużym naciskiem na szybką i skuteczną weryfikację. Każda z nich jest poddawana wnikliwej analizie i weryfikowana w celu potwierdzenia lub zaprzeczenia treści przekazanych przez osobę zgłaszającą. W przypadku potwierdzenia treści przekazanych w informacji sygnalnej następują działania na dalszych etapach prowadzenia sprawy.

– O kolejności weryfikowania spraw decyduje data wpływu. Nie ma znaczenia, czy zgłaszający podpisał się swoimi danymi, czy zamierza pozostać anonimowy. Zdarzają się również przypadki, że zgłaszający, chcąc ukryć tożsamość, posługuje się nieprawdziwymi danymi osobowymi. Takie sprawy również poddajemy merytorycznej analizie pod kątem ryzyka wystąpienia nieprawidłowości z zakresu działania Krajowej Administracji Skarbowej – wyjaśnia dr Sebastian Osiński, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie. 

Jak zaznacza podkom. Sebastian Pakalski, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku, decyzja o reakcji na informację sygnalną pozostaje w gestii właściwego naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego. Działania sprowadzają się jednak w pierwszej kolejności do analizy otrzymanej informacji. Następnie może dojść do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub też innych działań przewidzianych powszechnie obowiązującym przepisami prawa. Natomiast Agnieszka Jóźwin-Dalecka, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Opolu, zaznacza, że zgłoszenia najczęściej zawierają opis różnych sytuacji obrazujących naruszenia prawa podatkowego. Jeśli informacje sygnalne nie dotyczą tej tematyki, przekazywane są do właściwych organów, np. ZUS-u, policji czy prokuratury.

– Kierunek działania, w którym decyzja o reakcji na informacje sygnalne pozostaje w gestii właściwego naczelnika, można uznać za odpowiedni. Pozwala to na elastyczne podejście do każdego zgłoszenia. Priorytetowe traktowanie analizy otrzymanej informacji przed podjęciem dalszych czynności jest zasadne. Minimalizuje to ryzyko nadmiernej ingerencji w sytuacje podatników oraz zapewnia, że decyzje kontrolne są podejmowane w oparciu o rzetelne dane – stwierdza Alicja Woźniak. 

Fiskus robi coraz mniej kontroli podatkowych. Spadek rok do roku jest ponad 16-procentowy [DANE MF]

W pierwszej połowie 2025 roku liczba wszczętych kontroli podatkowych spadła o ponad 16% rdr. Do tego widać, że w przeszło 99% stwierdzono nieprawidłowości. Ostatnio uszczuplenia wyniosły prawie 769 mln zł, a wpłaty pokontrolne – niespełna 208 mln zł.

Potwierdzenie nieprawidłowości

Tylko część Izb Administracji Skarbowej dysponuje statystykami dotyczącymi skuteczności przekazywanych informacji sygnalnych. IAS w Szczecinie podaje, że w I połowie br. nieprawidłowości zostały potwierdzone w przypadku 4,5% zgłoszeń do urzędów skarbowych. Rok wcześniej było to 11%, a w pierwszych sześciu miesiącach 2023 roku – 7%. Średnia dla analizowanego okresu (pierwsze półrocza w latach 2023-2025) wyniosła więc 7,5%. IAS w Białymstoku wskazuje, że – według danych szacunkowych – ok. 80-90% informacji sygnalnych trafiających do urzędów skarbowych nie znajduje potwierdzenia w rzeczywistości, a ok. 75% – do urzędu celno-skarbowego. W Małopolsce średnio trzy czwarte spraw z anonimowych doniesień odkładanych jest do akt. 

– Choć obywatele są aktywni w sygnalizowaniu potencjalnych uchybień, to większość zgłoszeń nie odnosi się do faktycznych naruszeń prawa podatkowego. Część sygnalistów dysponuje ograniczoną wiedzą prawną lub nie zna szczegółów sytuacji danego podatnika. Nie można jednak wykluczyć, że część zgłoszeń ma charakter instrumentalny. Dokonana jest z pobudek osobistych, chęci zemsty czy zazdrości – dodaje ekspertka z kancelarii Ars Aequi.

Jak podkreśla Bartosz Stróżyński, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy, treść i sposób formułowania informacji wskazuje często na emocjonalny stosunek zawiadamiającego. Można się zatem domyślać, że zgłoszeń dokonują osoby skonfliktowane ze sobą w codziennym życiu – rodzina, sąsiedzi, klienci, byli wspólnicy i pracownicy. Informacje dotyczą zarówno przedsiębiorców, jak i osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. 

– Mimo niskiego odsetka spraw potwierdzonych, działania podejmowane po otrzymaniu informacji sygnalnych wykazują skuteczność w ramach systemu administracji skarbowej. Weryfikacja każdego zgłoszenia pozwala m.in. wyłapać realne naruszenia, dokumentować potencjalne ryzyka oraz zapewnić, że działania kontrolne są prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami. Proces ten pełni również funkcję prewencyjną – podsumowuje Alicja Woźniak.