Dzień wolny, udzielony za pracę w niedzielę, to nie urlop. W przypadku choroby, całkowicie przepada

Jeżeli pracodawca wymaga świadczenia pracy w święto lub w weekend, w zamian za odpoczynek w wybranym dniu roboczym, to zatrudniony nie może odmówić. Ale, jeśli potem ten sam pracownik zachoruje i nie skorzysta w pełni z „odpracowanego” przez siebie czasu, wówczas nie będzie miał już do tego prawa w innym terminie.

Gdy pracownik nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego z powodu choroby, wówczas pracodawca ma obowiązek przesunięcia przerwy w świadczeniu pracy na późniejszy termin. Zobowiązuje go do tego art. 165 pkt 1 kodeksu pracy. W sytuacji, gdy urlop zatrudnionego zakłóca niespodziewana choroba, również nie traci on dni, przysługujących na wypoczynek. Na podstawie art. 166 pkt 1 k.p., pod warunkiem dostarczenia do kadr zwolnienia lekarskiego, niewykorzystana część urlopu musi zostać „zwrócona” w innym czasie. Za okres choroby, przypadającej w terminie, na który został zaplanowany urlop, osoba zatrudniona otrzyma wynagrodzenie chorobowe.

– Jeśli jednak chodzi o dzień wolny, niebędący urlopem, lecz otrzymany w zamian za pracę w sobotę, niedzielę lub święto, nie ma uregulowań, jakie nakładałyby na pracodawcę obowiązek „oddania” go w innym terminie, z uwagi na chorobę pracownika. Nie istnieje bowiem podstawa prawna do tego, żeby obniżyć w takim przypadku wymiar czasu pracy zatrudnionej osoby, przypadający w danym okresie rozliczeniowym. I uważam, że nie ma uzasadnienia do tego, aby zmieniać istniejący stan prawny – stwierdza Katarzyna Dobkowska z Kancelarii Prawa Pracy Raczkowski Paruch.

W 2023 roku kwota wstrzymanych zasiłków chorobowych poszła w górę o ponad 33 proc. r/r

Jak wynika z danych ZUS-u, w ub.r. przeprowadzono o ponad 7% więcej kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy niż w 2022 r. Z kolei o przeszło 21% wzrosła rdr. liczba wydanych zaświadczeń o skróceniu zasiłku chorobowego.

Jak wyjaśnia ekspert, jest to analogiczna sytuacja do tej, w której pracownik choruje w dniu rozkładowo wolnym od pracy, czyli np. w sobotę. Wówczas nie występuje on do pracodawcy z roszczeniem o to, żeby „naprawił jego krzywdę”, poprzez udzielenie innego dnia wolnego lub rekompensatę finansową. Radca prawny przypomina, że pracownik ma prawo uzyskać zwolnienie lekarskie, a wraz z nim płatną nieobecność, ale wówczas, gdy przypada ona na dzień roboczy. Zgodnie z art. 130 par. 3 k.p., usprawiedliwiona absencja pomniejsza odpowiednio wymiar czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym.

– Wedle art. 92 k.p., pracownik za czas choroby, jeżeli przypada ona na dni robocze, zachowuje prawo do wynagrodzenia, mimo że nie wykonuje w tym czasie pracy. Podobnie jest w przypadku urlopu, który także jest udzielany w dni robocze. Wynika to z art. 154² par. 1 k.p. Dlatego, zatrudniony, który zachorował w dniu udzielonym mu jako wolny, w zamian za pracę w święto lub w weekend, nie powinien czuć się poszkodowany i nie ma prawa prosić szefa o rekompensatę. Nie istnieją od tego żadne wyjątki. Różnica polega jedynie na tym, że zatrudniony nie musi przynosić zwolnienia od lekarza i omawiana sytuacja nie ma wpływu na wysokość jego wynagrodzenia – dodaje Katarzyna Dobkowska.

W ocenie radcy prawnego, nałożenie na pracodawców obowiązku udzielania dnia wolnego w nieskończoność, w zamian za obowiązki wykonane w jedną niedzielę czy też święto, aż pracownik będzie zdrowy i z tego skorzysta, w znacznym stopniu destabilizowałoby proces całej pracy. Utrudniałoby to właściwą organizację działań w danej firmie. Oczywiście także przesuwanie urlopu wypoczynkowego może być uznane za zakłócanie planów pracodawcy. Celem kodeksu pracy jest jednak godzenie interesów obu stron. W przypadku urlopu ustawodawca przyznał, że prawo pracownika do realnego odpoczynku i regeneracji sił jest niepodważalne. Należy także zaznaczyć, że mówimy tylko o osobach zatrudnionych na umowę o pracę, bowiem do tych stosuje się kodeks pracy.

Fiskus robi coraz mniej kontroli podatkowych. Spadek rok do roku jest aż 29-procentowy [DANE MF]

Według danych pochodzących z resortu finansów, w ub.r. wszczęto ponad 12 tys. kontroli podatkowych, czyli o prawie 29% mniej niż rok wcześniej. Blisko 98 proc. z nich kończy stwierdzeniem nieprawidłowości. Patrząc na zestawienia dotyczące 2023 roku, widzimy, że uszczuplenia wyniosły prawie 2 mld zł.

– Ponadto, w odróżnieniu od urlopu, praca w niedzielę lub święto występuje raczej sporadycznie. Zasadą jest świadczenie pracy w dniach, na które została ona zaplanowana. Tylko ze względu na szczególne potrzeby, pracodawca może wymagać od pracownika pracy w nadgodzinach lub w dniach wolnych. W tym przypadku słusznie ustawodawca przyznał pierwszeństwo interesom pracodawcy – ocenia Katarzyna Dobkowska.

Pracownik nie może odmówić pracodawcy świadczenia pracy w niedzielę lub święto. Nie ma przepisu, z którego bezpośrednio wynikałoby, że ma obowiązek wykonywania swoich obowiązków w dniu wolnym. Natomiast są przepisy, które taką sytuację regulują i stanowią, jaka rekompensata należy się wówczas zatrudnionemu. Obowiązek pracowniczy można wywieść z art. 100 par. 1 k.p. Wprost wynika z niego, że pracownik jest obowiązany wykonywać swoje obowiązki sumiennie i starannie, a także stosować się do poleceń przełożonych.